Als je je goed voorbereidt, dan hoef je geen schrik te hebben om een toespraak te houden op een begrafenis. Zo pak je het aan.
Televisie is fictie
Op tv vallen heel wat imposante uitvaarten te zien, vooral in Britse en Amerikaanse series. De afscheidsredes tijdens begrafenissen die op televisie worden getoond zijn foutloos, ontroerend, zelfs de timing van de lach en de traan zijn perfect. Laat je hierdoor vooral niet ontmoedigen. De bewogen toespraken op tv zijn geschreven door professionals en worden uitgevoerd door acteurs en dat zijn meesters in spreken en timing. Alles op tv is nep, behalve de uitvaarten die op het journaal worden getoond.
Laten we terugkeren naar de basis: een uitvaart is een afscheid georganiseerd door (en eigenlijk ook voor) de nabestaanden. De familie bepaalt wat er gebeurt op een burgerlijke plechtigheid en in welke volgorde. Voor een kerkelijke plechtigheid bepaalt de dominee of priester de volgorde, maar natuurlijk wordt met de familie overlegd over een moment voor een afscheidsrede (of meerdere). Het maakt voor het organiseren van eventuele toespraken niet uit of de overleden dierbare begraven of gecremeerd wordt.
De Sereni uitvaartondernemer vraagt bij het organiseren van de afscheidsplechtigheid wat de familie wenst. Dat gaat over locatie, muziek, beelden, maar ook over eventuele toespraken of andere intermezzo’s, zoals bijvoorbeeld het oplaten van witte ballonnen. Het is aan de familie om na te denken of een speech tijdens de begrafenis wel past in de wensen en vervolgens uit te zoeken wie dat woordje kan of mag houden. Vind je dat als nabestaande allemaal nog te moeilijk in emotionele tijden? Dan kan de Sereni uitvaartondernemer je in contact brengen met specialisten die de complete inhoudelijke invulling voor je kunnen regelen. Deze professionals zijn ook graag bereid om een afscheidsrede voor je te maken en deze ook te brengen op de uitvaart.
Een speech geven of weigeren
Zeer belangrijk om weten: niemand is verplicht om een speech te geven op een begrafenis. Niet iedereen heeft immers het talent om in het openbaar te spreken. Bij een uitvaart komen heel wat emoties los, wat de drempel om voor de aanwezigen iets te zeggen nog hoger kan maken. Zelfs als de familie vraagt om iets te vertellen over je relatie met je overleden mama of papa, nonkel, opa of nichtje…, dan mag je weigeren. Een woordje uitleg over de weigering kan daarbij wonderen doen. Je bent te verdrietig, of je durft het gewoon niet omdat je bang bent overmand te worden door emoties. Daar zal iedereen begrip voor hebben.
Accepteer je zo’n uitnodiging om te spreken wel, dan kan je een passende tekst kiezen die al bestaat. Of je kan de toespraak zelf opbouwen. Om een toespraak zelf te schrijven, beginnen we met het organisatorisch luik. Wat moet je hiervoor weten?
- Hoeveel tijd is voorzien? Respecteer dit ook, loop geen kwartier uit omdat je zo graag alles wil vertellen over jullie vriendschap van twintig jaar.
- Wie komt er nog aan bod? Zo kan je proberen wat af te stemmen onder elkaar, al was het maar om te voorkomen dat je allemaal dezelfde herinnering of anekdotes gaat vertellen.
- Bespreek ook het technische aspect: wil je beelden tonen, muziek tijdens de uitvaart laten horen, een video afspelen, is er een micro voorzien?
- Wie geeft het seintje dat je kan beginnen?
- Wie kan het overnemen als het toch niet lukt vanwege te hevige emoties tijdens de toespraak?
Wat is de inhoud van een afscheidsrede?
Hoe vul je nu verder je speech inhoudelijk in? De beste tip: maak het vooral persoonlijk. Haal herinneringen op, vertel een anekdote, beschrijf je eigen emoties. Overdrijf niet in negatieve of in positieve zin. Als het niet altijd rozengeur en maneschijn is geweest, dan mag je dat best aanstippen. Het hoeft allemaal niet zo formeel, maar maak er ook geen show van waarin jij schittert als de hoofdpersoon. Daar is een uitvaart niet voor bedoeld.
Om te beginnen aan je toespraak, kan je aan jezelf of aan familieleden, vrienden, collega’s, enz. vragen stellen over de overledene:
- Wat betekende hij of haar voor jou en voor hen?
- Waarom zal je hem of haar missen?
- Wat is je meest dierbare herinnering voor jou en voor hen?
- Wat weet je over zijn of haar passies, hobby’s en talenten?
- Welke beproevingen zijn doorstaan en wat voor een impact hebben die gehad?
- Wat weet je over idealen of wensen en zijn die ook gerealiseerd?
- Was het overlijden onverwacht? Heb je afscheid kunnen nemen?
- Hebben je altijd een goede band gehad met de overledene? Hoe zijn jullie moeilijke momenten samen doorgekomen?
- Heeft de overledene een rijk leven gehad of kwam het overlijden te vroeg?
Je verzamelt zo heel veel informatie waar je uit zal moeten kiezen. Je maakt je keuze op basis van wat je absoluut wil vertellen. Dat hoeft geen wetenschappelijke verhandeling te zijn van hoog niveau. Je kan gerust vertellen over bijvoorbeeld de kookkunsten van je moeder. En daar je speech verder rond opbouwen. Zie het als de kern van je verhaal. Vul deze kern aan met herinneringen, anekdotes en andere verhalen. Je mama heeft je leren bakken, je ging elke zondag bij mama eten en je hebt er altijd van genoten. Je weet nog dat je vader niet van witloof hield, dat jouw dochter de soepketel omstootte, enzovoorts. Dat klinkt allemaal heel banaal, maar het zal zo herkenbaar zijn voor de familie, en daarom best deugd doen.
Begin met schrijven: doe het gewoon. Bijschaven kan later wel, maar je moet eerst iets op papier hebben. Als je veel ervaring hebt, omdat je op je werk bijvoorbeeld presentaties geeft, zijn enkele bullet points op een spiekbriefje meestal al voldoende. Als je wat moeilijker spreekt voor publiek, dan schrijf je alles uit en lees je je speech gewoon voor. Hierbij is het belangrijk om niet al te gekunstelde zinnen te neer te pennen. Lange zinnen en moeilijke woorden, vermijd ze, want je kan erover struikelen als je wat gestresseerd bent.
Bedenk dat je met 500 woorden al gauw aan 5 minuten spreektijd zit en dat is best lang als je dat niet gewoon bent. De allerlaatste tip: wees gewoon jezelf, toon je emoties, schets jouw beeld van de overledene, je authentieke woorden zullen zeker en vast helpen bij het rouwproces.
